Naar hoofdinhoud Naar footer

Leven met dementie: ondersteuning

Laatst bijgewerkt op: 30-04-2024

Dementie is een ziekte met veel impact. Allereerst merken mensen met dementie zelf dat hun dagelijks leven niet meer is zoals het was. De partner of kinderen van de persoon met dementie zien de relatie met hun naaste vaak veranderen door dementie en zullen een (intensievere) zorgrol krijgen. Het is van belang om al vroeg in het proces praktische en emotionele ondersteuning te bieden. Niet alleen aan de persoon met dementie zelf, maar ook aan de naasten. Voor hen vermindert dit namelijk de zorglast. Dementie is een ziekte die doorwerkt op alle levensterreinen. Daarom gaan we op onderstaande pagina’s in hoe je mensen met dementie bij de verschillende levensterreinen kan ondersteunen.

De ‘Wie is wie bij dementie’ brengt het landschap van zorg- en welzijnsprofessionals rond een cliënt in beeld. Zo zie je in een oogopslag wie er betrokken is.

Op de pagina ‘Specifieke doelgroepen’ hebben we ook aandacht voor: mensen met dementie op jonge leeftijd, mensen met een verstandelijke beperking en mensen met een migratieachtergrond. Voor deze doelgroepen zijn namelijk specifieke informatie en hulpmiddelen beschikbaar op bepaalde levensterreinen.

In alle ondersteuning geldt tot slot dat goed communiceren met mensen met dementie belangrijk is. Wil je daar meer over weten? Op de pagina ‘Communiceren met mensen met dementie’ van Zorg voor Beter vind je een goed overzicht van tips, hulpmiddelen en informatie.

Werk en activiteit

Bij mensen met dementie is de neiging om vooral te kijken naar wat ze niet meer kunnen. Toch is het juist belangrijk om ook te kijken naar wat nog wel kan. Werk en activiteiten dragen immers bij aan een gevoel van zingeving, ook voor mensen met dementie. Betekenisvolle activiteiten hebben een positief effect op fysieke status, zelfstandigheid, zingeving en kwaliteit van leven. Het is belangrijk om niet alleen naar passende activiteiten te kijken, maar ook naar de betekenis die ze voor een persoon met dementie hebben.

Bespreek samen met de persoon met dementie en met de naaste welke activiteiten de persoon met dementie eventueel kan doen. De volgende informatie helpt je om op ideeën te komen:

  • Er zijn veel verschillende vormen van dagbesteding voor iemand met dementie. Denk aan: huiskamerprojecten, zorgboerderijen, ontmoetingscentra, Odensehuizen en vrijwilligerswerk. Op de pagina ‘Dagbesteding’ van Zorg voor Beter lees je er meer over.
  • In de Alzheimer Cafés komen mensen met dementie, hun naasten, hulpverleners en belangstellenden maandelijks samen. Tijdens de informele bijeenkomsten krijgen de bezoekers informatie over dementie en kunnen zij ideeën en ervaringen uitwisselen.
  • In de VitaDem-studie vind je onder andere een lijst voor plezierige activiteiten om te ondernemen voor mensen met dementie.
  • Denk je dat een groene dagbesteding iets kan zijn voor de persoon met dementie? Bijvoorbeeld door werkzaamheden op een stadsboerderij, stadstuin of park? Bekijk dan de factsheet ‘Groene dagbesteding in de stad; een levendige plek voor mensen met dementie’. Of lees de publiekssamenvatting ‘Groene dagbesteding in de stad’. Er is ook een handreiking voor aanbieders en beleidsmakers beschikbaar.
  • Benieuwd wat er qua werk en activiteiten mogelijk is vanuit de gemeente? Bekijk dan de pagina ‘Dagbesteding voor volwassenen’ van de Rijksoverheid. Met handige links naar alle gemeentes in Nederland.
  • Kenniscentrum Zorginnovatie van Hogeschool Rotterdam en Universitair Kennisnetwerk Ouderenzorg Nijmegen (UKON) brachten lesmodules uit voor het onderwijs. Het doel is casemanagers/dementieverpleegkundigen leren om wensen en behoeften van mensen met dementie en mantelzorgers te vertalen naar activiteiten, leren denken in mogelijkheden, leren creatief te zoeken naar de best passende oplossing, leren kijken buiten de grenzen van de zorg en vruchtbaar leren samenwerken met andere professionals.
  • ZonMw heeft een inspiratiewijzer samengesteld voor gemeenten die hun aanbod dagactiviteiten voor mensen met dementie willen versterken.
  • Deze Quickscan 'Zinvolle daginvulling voor mensen met dementie' is ontwikkeld aan de hand van de methodiek van het kwaliteitskompas en is bedoeld om beleidsmedewerkers van gemeente overzicht en inzicht te bieden in de stand van zaken binnen de gemeente als het gaat om (door)ontwikkeling van zinvolle daginvulling voor mensen met dementie en hun mantelzorger(s).
  • De Derde Helft organiseert bij sportverenigingen in samenwerking met ouderen in brede zin, activiteiten in hun clubhuis of kantine, zoals dansavondjes, computerles, yoga, stand up comedy- en literatuuravonden.
  • Football Memories heeft een beschrijving gemaakt van zijn interventie. De essentie is betekenisvolle ontmoetingen tot stand brengen waarbij ouderen samen voetbalherinneringen ophalen.

Vergeet bij bovenstaande activiteiten niet om ook het autorijden te bespreken. Houd rekening dat alleen mensen met een zeer lichte, of lichte vorm van dementie in sommige gevallen nog mogen blijven autorijden. Daarvoor is wel goedkeuring van het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen (CBR) vereist. Meer informatie vind je op de pagina ‘Hoe kan ik rijden met dementie’ van het CBR.

Let niet alleen op de inhoudelijke activiteiten, maar kijk vooral ook welke betekenis er voor iemand achter zit. Waarom is het belangrijk bijvoorbeeld voor iemand om te voetballen? Het kan zijn dat het met name om de gezamenlijkheid van de activiteit gaat of het ‘buiten zijn’. Als iemand met dementie niet meer kan voetballen, kun je kijken of je dat element op een andere manier in zijn leven kan brengen.

Meer lezen

Leerzame voorbeelden

  • Het Dagcentrum Kraaipan organiseert ontmoetingsgroepen voor 55-plussers met beginnende dementie en geheugenproblemen in Amsterdam.
  • Van voetballen in Haarlem tot een theater voor ouderen door ouderen in Eindhoven. Laat je inspireren door het artikel ‘4 keer innovatieve dagactiviteiten’.
  • DemenTalent zet zich in om mensen met dementievrijwilligerswerk te laten doen in de samenleving. Hierdoor voelen zij zich nuttig en waardevol.

Wonen

De manier waarop iemand met dementie woont, vraagt om een balans tussen veiligheid, zelfbeschikking en privacy van de persoon. Of het nou om thuis wonen, of een verblijf in het verpleeghuis gaat. Het is belangrijk om de manier van wonen te bespreken met de persoon met dementie en zijn mantelzorger. Het kan zijn dat er inzet van technologieën nodig is, zoals alarmering, domotica en (tele-)monitoring. Of er zijn woningaanpassingen nodig voor behoud van veiligheid en comfort. Denk hierbij aan herkenbaarheid, overzichtelijkheid, eenvoud van inrichting en meer contrasterende kleuren. Voor de persoon met dementie helpt het als ongunstige prikkels zoveel mogelijk worden vermeden of weggenomen.

De volgende hulpmiddelen kunnen helpen bij het zorgdragen voor een goede woonomgeving:

  • Handreiking: stappenplan indiceren Wmo-ondersteuning door casemanager en wijkverpleegkundige. Hoe implementeer je dit?
  • De Hogeschool Rotterdam heeft een woonscan ontwikkeld om de veiligheid in en om het huis na te gaan. Of bekijk een van de andere checklists voor veiligheid in en om het huis.
  • Wil je weten welke technologieën er allemaal zijn? Bekijk dan de infographic ‘Technologie bij dementie thuis’.
  • De leefomgeving kan het welbevinden en functioneren van mensen met dementie positief beïnvloeden. In het artikel ‘De invloed van de leefomgeving bij dementie’ staat tien tips voor een optimale leefomgeving.
  • De ‘Toolkit Dementievriendelijk Ontwerpen’ van het Kenniscentrum Wonen-Zorg helpt om een vriendelijke woonomgeving voor mensen met dementie vorm te geven. Zowel voor mensen die thuis wonen als mensen die in een verpleeghuis verblijven.
  • Op de pagina ‘Woonvormen verpleeghuis’ van Dementie.nl vind je een overzicht van verschillende woonvormen voor mensen met dementie.

Meer lezen

  • Robot Tessa kan mensen ondersteunen bij hun zelfstandigheid, waardoor ze langer thuis kunnen wonen. Bijvoorbeeld door hen te herinneren dat ze wat moeten drinken. Meer over Tessa lees je in de publicatie ‘Een stem in huis. De betekenis van sociale robots voor thuiswonende mensen met dementie’.
  • Trimbos monitort elke twee tot drie jaar verschillende woonvormen voor mensen met dementie. De resultaten en de opzet van de Monitor bieden een eerste inzicht in de relatie tussen woonvormen en de benodigde zorg en ondersteuning bij dementie en op de uitvoering van de Zorgstandaard Dementie

Leerzame voorbeelden

  • Dementia Village Hogeweijk heeft verschillende prijzen gewonnen voor de wijze waarop de zorg er is georganiseerd. In dit dorp wonen 152 dementerende ouderen samen op basis van hun gemeenschappelijke leefstijl. De wijk telt ruim 20 kleinschalige woningen die elk een specifieke leefstijl hebben: stads, Goois, huiselijk, christelijk, ambachtelijk, Indisch of cultureel. Per woning voeren 6 tot 8 bewoners met een vast team van medewerkers een eigen huishouding.

Financiën

Er komt een moment dat iemand met dementie zijn financiële zaken niet zelf meer kan regelen. Om misbruik te voorkomen en de rechten van iemand met dementie goed te beschermen, is het belangrijk dat dit goed wordt overgenomen. Tijdig regelen is daarbij essentieel. De persoon met dementie kan dan zelf nog de regie nemen en beslissen wie dat mag doen. Dit kan eventueel samen met de mantelzorger. Daarnaast kun je te maken krijgen met misbruiksituaties. Dan is het belangrijk dat je weet wat je moet doen.

  • Op de website www.dementie.nl vind je informatie over verschillende juridische vormen en documenten zoals volmacht, levenstestament, beschermingsbewind en curatele. En lees je meer over financiële hulp en ondersteuning.
  • Op de pagina ‘Vertegenwoordigers bij dementie’ van Alzheimer Nederland kun je de brochure ‘Rechtsbescherming bij dementie’ aanvragen die bedoeld is voor mensen met dementie. De brochure gaat onder andere in op welke rechten iemand heeft als diegene niet meer in staat is om zijn eigen belangen te behartigen en wat er allemaal geregeld moet worden. Daarnaast vind je er informatie over het vastleggen van wensen en afspraken.
  • Heb je het vermoeden dat iemand met dementie financieel wordt benadeeld door een naaste? Bij Veilig Thuis kunt je terecht als je zelf hulp zoekt of als je je zorgen maakt over iemand anders. Bel hiervoor 0800-2000.
  • Diefstal door zorgmedewerkers komt helaas ook voor. Het Waarschuwingsregister Zorg en Welzijn wil bijdragen aan een veilige zorgrelatie waar iedere cliënt op moet kunnen vertrouwen. Werkgevers die eraan deelnemen, kunnen medewerkers registreren die de fout in gaan. Ook kunnen zij bij sollicitatieprocedures nieuwe medewerkers screenen of zij soms in het register staan vermeld. Je kunt aan zorgorganisaties vragen of zij zich hiervoor hebben aangemeld.
  • Zorgorganisatie TanteLouise ontwikkelde een serious game over ouderenmishandeling die ook ingaat op financieel misbruik. De game leert je niet alleen om de signalen ervan te herkennen maar ook wat je vervolgens te doen staat. Meer informatie vind je op de website van TanteLouise.

Meer lezen

Sociale relaties

Dementie heeft niet alleen impact op de persoon zelf, maar ook op diens sociale omgeving. Relaties veranderen: soms vallen contacten weg, terwijl andere contacten juist veranderen gedurende het ziekteproces. Zo zullen mensen met dementie en hun partners, vrienden, kennissen en buren hun relatie opnieuw uitvinden. Aandacht voor sociale relaties kan bestaan uit gedeelde regie van de persoon met dementie en zijn sociale netwerk mogelijk maken, en eraan bijdragen dat iemand diverse sociale rollen kan blijven vervullen in contact met anderen. Daarmee ondersteun je de kwaliteit van haar/zijn relaties. Het kan ook zijn dat er behoefte is om het netwerk te vergroten.

Aandacht voor sociale relaties bij dementie is belangrijk omdat veel mensen met dementie en mantelzorgers regieverlies, onbegrip van hun omgeving en isolement ervaren. Het helpt als mensen met dementie en hun naasten  samen met de mensen die hen kennen koers kunnen bepalen bij een leven met dementie. Met de denkkracht van hun eigen omgeving kunnen mensen met dementie en hun mantelzorgers vaak langer plezieriger thuis wonen op een manier die bij hen en hun sociale omgeving past.

  • Zodra je als professional betrokken raakt, maak je deel uit van het netwerk van contacten van de persoon met dementie. Wees je je bij het zorg verlenen ervan bewust dat je een nieuwkomer en voorbijganger bent in het netwerk van sociale relaties, wat voor jou als professional niet altijd zichtbaar is voor jou als professional en de persoon met dementie vaak ook niet direct benoemt. Het vraagt een andere benadering en houding van jou als professional om op een goede manier aan te sluiten bij deze bestaande sociale relaties. Lees meer over sociale netwerkstrategieën.
  • Netwerkgericht werken kan op vele manieren. Hoe begin je en wat levert het jouw cliënt op? De publicatie ‘Aan de slag met sociale netwerken’ helpt je op weg en maakt je wegwijs in de 44 meest bekende instrumenten en methoden.
  • Op de website ‘Spreken over vergeten’ kun je het boekje ‘Spreken over vergeten’ bestellen. Het helpt de partner om na te denken wat zijn/haar naaste met dementie wil, als de dementie toeneemt. Voor zorgprofessionals is er een instructie beschikbaar met uitleg over de interventie en een beschrijving van het werken daarmee.
  • De diagnose en andere (beslis)momenten zijn gelegenheden om naasten te betrekken en het gesprek met elkaar aan te gaan. Maar hoe pak je zo’n familiegesprek of familieberaad aan? Laat je inspireren door de tips op de website Dementie.nl.
  • De gratis training van Samen Dementievriendelijk leert op laagdrempelige wijze hoe je goed om kunt gaan met iemand met dementie. Je kunt mensen uit het sociale netwerk op deze training wijzen.
  • De Veder Methode: theater als contactmethode in de psychogeriatrische zorg.

Bij sociale relaties is het natuurlijk ook belangrijk om aandacht te hebben voor het welzijn en de behoeftes van mantelzorgers. Vaak is de mantelzorger van iemand met dementie een partner of kind, waardoor er ook sprake is van een hechte relatie die door dementie zal veranderen. Het is belangrijk dat mantelzorgers goed om leren gaan met zowel de zorghandelingen als de veranderende relatie met de persoon met dementie. De volgende informatie, hulpmiddelen en tips kunnen je daarbij helpen:

  • De Stichting ‘Praten over gezondheid’ wil onder andere familie, vrienden en directe omgeving inzicht geven in de belevingswereld van degene die ziek is. Op hun website is een hele pagina gewijd aan ‘Praten over dementie’ met video’s en ervaringsverhalen.
  • Bekijk de inspiratiegids voor mantelzorgers door (oud-)mantelzorgers van het onderzoeksproject GOUDmantel. Hierin staan praktische problemen waar zij tegenaan liepen in de zorg voor hun naaste met dementie en hoe zij dat vervolgens hebben opgelost.
  • Bekijk het artikel ‘Omgaan met dementie als naaste’.
  • Op de pagina ‘Ik verzorg iemand met dementie’ van Thuisarts.nl vinden mantelzorgers informatie over hoe je het beste omgaat met iemand met dementie en adviezen over de zorg aan iemand met dementie.
  • Meer weten over mantelzorgers? Lees dan eens het dossier ‘Groepen mantelzorgers’ van Movisie. Het dossier gaat onder andere in op de behoeftes die mantelzorgers van mensen met dementie hebben.

Meer lezen

Leerzame voorbeelden

  • Fietsmaatjes is er voor mensen die er graag op uitgaan met de fiets, maar dit door een beperking niet meer zelfstandig kunnen.

Zingeving

Als iemand de diagnose dementie krijgt, verandert zijn hele leven. Hij weet dan dat hij nooit meer beter zal worden. Dit is natuurlijk erg ingrijpend en roept ook vragen op over de zin van het leven. Daarnaast zie je dat mensen door de dementie niet meer de dingen kunnen doen, die zij altijd deden. Hierdoor krijgen zij als het ware te maken met een rouwproces. Niet alleen voor de persoon met dementie is dit ingrijpend, ook voor naasten of mantelzorgers. Zingeving gaat niet alleen over het bespreekbaar maken van rouw en het naderende levenseinde, maar ook over de kwaliteit van het leven en hoe mensen met dementie nog steeds betekenis aan hun leven kunnen geven.

Goed om te weten is dat proactieve zorgplanning een centrale rol heeft bij zingeving. Proactieve zorgplanning is een continu proces van ondersteunend overleg en gezamenlijke besluitvorming met de persoon met dementie en diens mantelzorger. Het is een belangrijk proces omdat het helpt om zinvolle en haalbare doelen te stellen voor de behandeling, zorg en ondersteuning van de persoon met dementie. Daarom dient het direct na de diagnose opgestart te worden. Meer weten over proactieve zorgplanning? Bekijk dan het thema Proactieve zorgplanning.

De volgende hulpmiddelen en tools kunnen je helpen bij aandacht voor zingeving:

Meer lezen

  • Meer weten over zingeving? Lees het artikel ‘Zingeving bij mensen met dementie’ van het Expertisenwerk ‘levensvragen en ouderen’.
  • ‘Zingeving wordt soms te complex gemaakt,’ vindt Wout Huizing. Hij werkte meer dan 20 jaar als geestelijk verzorger in de ouderenzorg en is gespecialiseerd in zingeving, ook bij mensen met dementie. Lees het artikel ‘Zingeving zit vaak in kleine, alledaagse dingen’.

Leerzame voorbeelden

Lichamelijke gezondheid

Bij dementie denk je vaak aan geheugenproblemen, maar dementie kan ook tot uiting komen in lichamelijke problemen. Zo kunnen mensen met dementie veel afvallen of juist aankomen, veroorzaakt door te veel of te weinig eten. Daarnaast gaan mensen minder bewegen als ze ouder worden, dus ook ouderen met dementie. Terwijl bewegen juist een positief effect heeft op de geestelijke gezondheid. Ook moet je rekening houden met incontinentieproblemen die kunnen voorkomen als de dementie in een verder gevorderd stadium raakt. Tot slot is ook medicatieveiligheid van groot belang.

  • Op de website Goedgevoedouderworden.nl krijgen thuiswonende ouderen en mantelzorgers informatie en tips om ondervoeding tegen te gaan en beweging te stimuleren.
  • De verpleeghuisrichtlijn ‘Omgaan met afweergedrag bij eten en drinken van bewoners met dementie’ geeft handvatten om afweergedrag te herkennen en te onderzoeken waarom mensen afweren. Ook krijg je aanbevelingen voor mogelijke interventies.
  • In het artikel ’10 tips om ouderen door de hitte te helpen’ staan tips van Jos Schols, hoogleraar ouderengeneeskunde. De tips lijken in eerste instantie vanzelfsprekend, maar toch wordt er in de praktijk nog steeds onvoldoende gelet op voldoende vochtinname op hete dagen.
  • Kenniscentrum Sport heeft in samenwerking met de onderzoeksgroep ‘Laat je brein niet indutten’ een beweeggids voor ouderen met dementie ontwikkeld. Deze beweeggids kun je gebruiken om ouderen met dementie te stimuleren om meer te bewegen.
  • Veel ouderen in verzorgings- en verpleeghuizen bewegen te weinig. Driekwart van de bewoners in verzorgingshuizen is inactief en in verpleeghuizen geldt dit zelfs voor 9 van de 10 bewoners. Op de website van Zorg voor Beter vind je verschillende instrumenten om het bewegen bij deze ouderen te stimuleren.
  • Ook incontinentie kan voorkomen bij mensen met dementie. Er zijn diverse hulpmiddelen op de markt die via de thuiszorg of apotheek verkrijgbaar zijn. Het basispakket van de zorgverzekering biedt een vergoeding voor incontinentieartikelen die zijn voorgeschreven door de huisarts of een specialist. Daarbij wordt wel het eigen risico in rekening gebracht. Je vindt een overzicht van incontinentiematerialen in de Hulpmiddelenwijzer.
  • In het dossier ‘medicatieveiligheid’ van Zorg voor Beter vind je veel informatie, tips en tools voor het veilig toedienen van medicatie.

Meer lezen

  • Lees ook eens het artikel ‘Gewichtsproblemen bij dementie’. In het artikel is ook aandacht voor oorzaken van uitdroging.
  • Meer bewegen is positief voor mensen met dementie. Maar wat als beperkingen zo ernstig zijn dat ze niet meer voldoende kunnen bewegen? In het onderzoeksartikel ‘Passief bewegen voor een actiever brein bij dementie’ worden bevindingen gedeeld of passief bewegen met beelden en trillingen een goed alternatief is.

Leerzame voorbeelden

Op de pagina ‘Activiteiten voor ouderen met dementie’ van ‘Alles over sport’ vind je voorbeelden van bewegings- en activiteitenprogramma’s die geschikt zijn voor mensen met dementie.

Psychische gezondheid

Het is belangrijk om aandacht te hebben voor psychisch welbevinden. Onder andere door oog te hebben voor wie iemand altijd is geweest. Bijvoorbeeld een optimist, een tobber, een ondernemer, een buiten- of een stadsmens. Voor iemands psychisch welbevinden, is het belangrijk dat de zorg hierop aansluit.

Ook de aanpak van psychische problemen en onbegrepen gedrag horen bij psychische gezondheid. Psychische problemen zijn bijvoorbeeld: somberheid, depressie, wanen of angstgevoelens. Onbegrepen gedrag komt daarnaast bij mensen met dementie veel voor. Dit kan bijvoorbeeld worden veroorzaakt door een teveel of een tekort aan prikkels. Een goede prikkelregulering is dan belangrijk. Maar onbegrepen gedrag kan ook door andere factoren worden veroorzaakt. Voor zorgprofessionals is het in ieder geval belangrijk om te weten hoe hier goed mee om te gaan.

  • Op de pagina ‘Wens van de cliënt achterhalen’ op Zorg voor Beter vind je tips, methoden en tools om iemand beter te leren kennen. Bijvoorbeeld door het maken van een levensboek.
  • Het artikel ‘Stimuleer de zintuigen altijd met een doel’ van dr. Anneke van der Plaats geeft tips om te komen tot een goede prikkelbalans voor mensen met dementie.
  • In deze gratis e-learning van Zorg en Beter leren zorgprofessionals in twintig minuten hoe je goed inspeelt op onrust in een groep bewoners met dementie.
  • De pagina ‘Somberheid en depressie bij dementie’ op Zorg voor Beter geeft informatie over symptomen, een overzicht van instrumenten om depressie bij mensen met dementie vast te stellen en informatie over de behandeling van somberheid en depressie.
  • De Kennisbundel ‘Verward in de Wijk’ is bedoeld om de kennis en vaardigheden te verbeteren van zorgprofessionals die te maken kunnen krijgen met verward gedrag.
  • ‘Samen verder na de diagnose dementie’ is een methodiek van het Trimbos Instituut die een GZ-psycholoog kan gebruiken om mensen met dementie en hun naaste te ondersteunen in de eerste periode nadat ze de diagnose dementie hebben gekregen. De interventie is ontwikkeld om mensen beter voor te bereiden op wat ze te wachten staat.

Het werkt goed om mensen met dementie positief te stimuleren en zo bij te dragen aan hun psychische gezondheid. Dit kan bijvoorbeeld met vaktherapeutische interventies, zoals muziek-, dans-, drama- en beeldende therapie.

  • Op de website van Alzheimer Nederland vind je uitleg en hulpmiddelen voor muziektherapie.
  • Realiteitsoriëntatie Training (ROT) heeft als doel het dementeringsproces te vertragen door verwarde personen te stimuleren en te activeren. Zo vinden zij het verloren contact met de werkelijkheid terug.
  • In de Databank Vaktherapie vind je een overzicht van vaktherapeutische interventies (producten en modules). Ook vind je er relevante onderzoeksliteratuur.

Vaktherapeutische interventies kunnen ondersteund worden vanuit verschillende benaderingswijzen. Bijvoorbeeld:

  • Validation: een methode om met gedesoriënteerde, zeer oude mensen te communiceren en hen te helpen. Het is een praktische manier van werken die helpt spanningen te verminderen, en waardigheid en geluk te vergroten. Meer informatie vind je op de website ‘Werken in de ouderengeneeskunde’.
  • Reminiscentie: bestaat uit interventies om herinneringen aan verwerkte ervaringen op te halen en vorm te geven. Op de website reminiscentie.nl vind je onder andere een rubriek veel gestelde vragen en links naar artikelen en websites over het onderwerp.
  • Zintuigactivering of snoezelen: een kalmerende activiteit voor mensen met (vergevorderde) dementie. Snoezelen prikkelt de belangrijkste zintuigen: gehoor, zicht, reuk, tast en smaak. Door deze zintuigen selectief te prikkelen, kunnen mensen hun emoties en gevoelens uiten. Op de Hulpmiddelenwijzer van Vilans vind je voorbeelden van snoezelmaterialen.
  • Warme zorg: is bedoeld om een sfeer te scheppen waarin gedesoriënteerde oude mensen zich veilig voelen. Hierdoor verminderen angsten en onzekerheden of verdwijnen ze. De theoretische uitgangspunten van deze benadering zijn gebaseerd op de gehechtheidtheorie. Op de website van opleider en trainer BTSG vind je meer informatie.

Het niet behandelen of ingrijpen van onbegrepen gedrag bij mensen met dementie in bijvoorbeeld een verpleeghuis- of thuissetting brengt risico’s met zich mee. Onbegrepen gedrag verdwijnt namelijk niet uit zichzelf en vaak komen er juist andere gedragingen bij. Kernelementen bij het goed omgaan met onbegrepen gedrag zijn tijdig signaleren, oorzaken achterhalen en het multidisciplinaire werken. Om een goed beeld te vormen van wat er aan de hand is, zijn familie en netwerk van groot belang. Juist ook om eerst psychosociale interventies goed toe te kunnen passen.

  • Op de pagina ‘Methodieken onbegrepen gedrag’ van Zorg voor Beter vind je een overzicht van methodieken om met onbegrepen gedrag om te gaan.
  • Wil je meer weten over de Wet zorg en dwang (Wzd)? Bekijk dan de pagina ‘Onvrijwillige zorg’ van het dossier ‘Leven met dementie: zorg’.

Meer lezen

Leerzame voorbeelden

  • Zorginstelling Omring ging aan de slag met onbegrepen gedrag. Dat had zo’n zichtbaar resultaat op locatie Hollewal op Texel, dat het Zorgprogramma Onbegrepen Gedrag op alle locaties van Omring zal worden ingevoerd.
  • Van moreel beraad bij Marga Klompé tot meer werkplezier bij Amstelring door de interventie STA OP! Lees over 4 inspirerende voorbeelden in de praktijk in het artikel ‘Praktijkvoorbeelden onbegrepen gedrag’.