Niet samenwerken met het sociaal domein? Onmogelijk!

Het afgelopen kwartaal stond het thema ‘samenwerken met het sociaal domein’ centraal in ons programma voor de implementatie van de Zorgstandaard Dementie. Dit thema werd vanuit diverse netwerken aangedragen als een knelpunt, als iets dat moeilijk is. ‘Hoe kan dat’, vraag ik mij af? We zijn als mensen toch allemaal sociale wezens en maken met elkaar deel uit van het sociaal domein? Net als personen met dementie, die immers eerst en vooral ook gewoon mens zijn?

Blog van Marieke van Werkhoven, coördinator programma Implementatie Zorgstandaard Dementie

Maar kennelijk is het in de praktijk nog lang niet altijd zo vanzelfsprekend om bij het organiseren van zorg en ondersteuning de samenwerking op te zoeken met het sociaal domein. Het lijkt erop dat we mensen met dementie exclusief hebben verbannen naar het domein van de ‘zorg’ - de medische wereld - en dat het sociaal domein hier helemaal los van staat. Kortom: het participeren en samenwerken in en met de sociale leefomgeving is vaak nog helemaal niet zo gewoon. 

Duizend bloemen 

Vanuit de Zorgstandaard Dementie proberen we integraal te kijken naar en zoveel mogelijk uit te gaan van de mens met dementie en diens naasten. Het sociaal domein past naadloos binnen deze ‘holistische’ zienswijze. Toch moet ik constateren dat we in de praktijk nog veel te vaak in ‘domeinen’ denken, in ‘schotten’ en in ‘hokjes’. We hebben dus nog wel een weg te gaan willen we echt holistisch en integraal met elkaar kunnen samenwerken. 

Tegelijkertijd barst het in diezelfde praktijk van de goede voorbeelden. Legio burgerinitiatieven hebben geleid tot een zorgcoöperatie waar mensen zelf met elkaar de zorg regelen. Er zijn ontmoetingsplekken in allerlei soorten en maten, variërend van buurthuizen waar mensen met dementie terecht kunnen tot Odensehuizen, zorgboerderijen en ontmoetingscentra. Het wemelt van de duizend bloemen die overal door het land heen bloeien. Toch ervaren veel netwerken dat het lastig samenwerken is. En die duizend bloemen zijn er natuurlijk ook niet vanzelf gekomen…. 

Verschillende perspectieven 

Het lijkt erop dat we blijkbaar voor elke bloem het wiel van de samenwerking opnieuw moeten uitvinden. Initiatiefnemers moeten telkens weer de samenwerking tussen zorg en welzijn actief samen vormgeven, ongeacht uit welke hoek het initiatief komt. 

Blijkbaar verschillen de perspectieven van waaruit de verschillende partijen kijken naar (in dit geval) de mens met dementie. De belangen van de eigen organisatie, wet- en regelgeving en financiering kleuren het perspectief waarmee wordt gekeken naar wat er mogelijk is in de samenwerking. Dat maakt het soms lastig om elkaar te vinden. 

Bij de goede voorbeelden heeft dit natuurlijk net zo gespeeld. Ook daar waren de belangen en perspectieven verschillend. Waarom lukte het hier dan toch om die samenwerking voor elkaar te krijgen? 

Samen onder één paraplu 

Naar mijn idee komt dit doordat de verschillende partijen elkaar wisten te vinden in een gezamenlijk beeld over wat ze willen bereiken. Dat beeld bleef niet hangen in de verschillen, maar in iets dat die verschillen overstijgt. En dat vind je alleen als je focust op waarvóór je eigenlijk iets wilt doen. In dit geval voor mensen met dementie, om hen een leven te gunnen met kwaliteit, waarin hun alledaagse leven nog steeds zinvolle momenten kent. Iets waar niemand op tegen kan zijn lijkt mij. 

Dit hogere doel kan dienstdoen als de overkoepelende paraplu waar we elkaar altijd onder kunnen vinden. Je zou kunnen zeggen dat wij als maatschappij samen daaronder kunnen schuilen, met alles wat hoort bij het leven met dementie. De buurman, de supermarkt, de postbode, de politieagent, de slager, de taxichauffeur, de Wmo loket medewerker, de casemanager dementie, de partner, de familie, de dokter, de sportclub, de hobbyvereniging. Allemaal kun je vanonder diezelfde paraplu je steentje bijdragen om de kwaliteit van leven te verbeteren.  

Vertrouwen 

Daarvoor is dat ‘samen’ wel erg hard nodig, want als iedereen alleen maar zijn eigen pad bewandelt lopen we het risico dat we elkaar in de weg zitten of dat we dingen dubbel gaan doen. En dat maakt het voor de persoon met dementie nog verwarrender dan het leven al is met deze ziekte. 

Mijn oproep aan iedereen in de samenleving is dan ook: zoek elkaar op, spreek over wat je samen kunt doen. Doe dit vanuit je eigen positie of organisatie en help zo mee om een ‘sociaal’ leven voor mensen met dementie mogelijk te maken. Dat kan alleen als we de handen in elkaar slaan en het ‘samen’ doen, en als we durven te vertrouwen op elkaar dat we die bijdrage leveren. 

Niet samenwerken met het sociaal domein is in mijn ogen dan ook niet mogelijk. De mens met dementie leeft immers net als wij allemaal in het sociaal domein en daarmee is het per definitie een gegeven dat er samengewerkt wordt. Maar die samenwerking kan wel béter, dus laten we daar alsjeblieft allemaal ons best voor doen!